Οι παραθυρεοειδείς αδένες είναι μικροί αδένες μεγέθους φακής και βρίσκονται συνήθως σε στενή επαφή με την πίσω επιφάνεια του θυρεοειδούς ή λίγο πιο πέρα απ’ αυτόν. Μπορεί όμως να εντοπισθούν και σε άλλα πιο απομακρυσμένα σημεία του λαιμού ή μέσα στον θώρακα.
Είναι συνήθως τέσσερεις στον αριθμό (στο 85-90%), αλλά μπορεί να είναι και πολλοί περισσότεροι (στο 10-15% περίπου) ή πολύ σπανιότερα μόνο τρεις.
Παράγουν μία ορμόνη που λέγεται παραθορμόνη (PTH), η οποία διατηρεί σταθερά τα επίπεδα του ασβεστίου και του φωσφόρου στο αίμα και στα οστά.
Όταν ο οργανισμός έχει ανάγκη από ασβέστιο, τότε αυξάνεται η παραγωγή και η έκκριση παραθορμόνης από τους παραθυρεοειδείς αδένες, η οποία δρα στα οστά και απελευθερώνεται ασβέστιο στο αίμα. Συγχρόνως, αυξάνεται η απορρόφηση του ασβεστίου στο έντερο και μειώνεται η αποβολή του από τα ούρα. Έτσι, το ασβέστιο επιστρέφει στα φυσιολογικά του επίπεδα στο αίμα, οπότε μειώνεται πλέον σημαντικά και η παραγωγή της παραθορμόνης.
Αν για κάποιο λόγο κάποιος ή κάποιοι από τους παραθυρεοειδείς αδένες διογκωθούν και αρχίσουν να υπερλειτουργούν ανεξέλεγκτα τότε εισέρχονται στο αίμα αυξημένες ποσότητες παραθορμόνης, η οποία με τη σειρά της παίρνει πολύ ασβέστιο από τα οστά και το ρίχνει στο αίμα. Αυτό έχει ως συνέπεια στο μεν αίμα να ανιχνεύονται αυξημένες ποσότητες ασβεστίου, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν βλάβες ή δυσλειτουργίες σε διάφορα όργανα (στα νεφρά, στην καρδιά, στα αγγεία, κλπ), στα δε οστά μειώνεται το ασβέστιο, το οποίο αποτελεί βασικό συστατικό τους και προκαλείται οστεοπόρωση. Έτσι, τα οστά γίνονται αδύναμα και μπορούν να σπάσουν ευκολότερα και να επουλωθούν δυσκολότερα. Η κατάσταση αυτή της υπερλειτουργίας των παραθυρεοειδών αδένων ονομάζεται Υπερπαραθυρεοειδισμός.
Είναι συχνότερος στις γυναίκες μέσης ηλικίας απ’ ό,τι στους άντρες.
Υπάρχουν δύο είδη Υπερπαραθυρεοειδισμού:
- Ο Πρωτοπαθής Υπερπαραθυρεοειδισμός και
- Ο Δευτεροπαθής Υπερπαραθυρεοειδισμός, ο οποίος παρατηρείται συνηθέστερα σε αρρώστους που πάσχουν από χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και κάνουν νεφρική κάθαρση (τεχνητό νεφρό).